kh-cnn

Monday, December 11, 2017

ពលរដ្ឋថាវិបត្តិនយោបាយធ្វើឲ្យពួកគេមិនអាចអនុវត្តសិទ្ធិបានពេញលេញ

ប្រជាពលរដ្ឋព្រួយបារម្ភ ពីវិបត្តិនយោបាយក្នុងប្រទេសសព្វថ្ងៃ ដែលកំពុងស្ថិតក្នុងស្ថានភាពធ្ងន់ធ្ងរទៅៗពួកគាត់ថា វិបត្តិដែលបង្កឡើងដោយគណបក្សកាន់អំណាចនេះ ធ្វើឲ្យពួកគេមិនអាចប្រើប្រាស់សិទ្ធិរបស់ខ្លួនឲ្យបានពេញលេញ ដូចមានចែងនៅក្នុងច្បាប់កំពូលរបស់ជាតិនោះឡើយ។ ការលើកឡើងពីសំណាកពលរដ្ឋបែបនេះ ខណៈប្រទេសកម្ពុជា កំពុងប្រារព្ធទិវាសិទ្ធិ១០ ធ្នូ លើកទី៦៩ កាលពីថ្ងៃអាទិត្យម្សិលមិញ។
ប្រទេសកម្ពុជាបានប្រារព្ធទិវាសិទ្ធិមនុស្ស១០ ធ្នូ ក្នុងឆ្នាំ២០១៧នេះ គឺធ្វើឡើងបែបឆក់កន្ដៀត ដោយស្ថិតក្នុងសង្គ្រាមនយោបាយផ្ទុះឡើងយ៉ាងក្តៅគគុកទូទាំងប្រទេស ព្រមទាំងមានការរឹតត្បិតខ្លាំងលើសេរីភាពនៃការជួបប្រជុំ និងសម្ដែងមតិ។
ទាំងពលរដ្ឋ និងអង្គការ សង្គមស៊ីវិល បានបង្ហាញថា ពលរដ្ឋមានសិទ្ធិ និងអាចប្រើប្រាស់សិទ្ធិរបស់ខ្លួនបានពេញលេញ នៅក្នុងសង្គមប្រជាធិបតេយ្យក្ដី ប៉ុន្តែ វិបត្តនយោបាយដែលកំពុងតែអូសបន្លាយនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជាសព្វថ្ងៃ នាំឲ្យសិទ្ធិទាំងអស់របស់ពួកគាត់ ដូចជាសិទ្ធិប្រមូលផ្តុំ ឬសិទ្ធិធ្វើបាតុកម្មទាមទារអ្វីមួយ ត្រូវអាជ្ញាធររាំងខ្ចប់មិនឲ្យពលរដ្ឋ ប្រើប្រាស់សិទ្ធិរបស់ខ្លួនបាននោះឡើយ។
ពលរដ្ឋម្នាក់សុំមិនបញ្ចេញឈ្មោះនិយាយថា សង្គមកម្ពុជាសព្វថ្ងៃ មិនអនុញាតឲ្យពលរដ្ឋបញ្ចេញមតិបាននោះទេ។ ពលរដ្ឋរូបនេះបន្តថា ដូចជាខ្លួនគាត់ផ្ទាល់តែងតែរងការបង្ក្រាបពេលគាត់ចេញមុខតវ៉ា ឬទាមទារម្តងៗ ។ បញ្ហានេះធ្វើឲ្យខ្លួនព្រួយបារម្ភក្នុងការប្រើប្រាស់សិទ្ធិរបស់ខ្លួន។ «»
ពលរដ្ឋម្នាក់ទៀតនិយាយថា ការរំលាយគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ គឺជាការរំលោភសិទ្ធិពលរដ្ឋ ព្រោះពលរដ្ឋបោះឆ្នោតឲ្យគណបក្សសង្គ្រោះជាតិដែលមានសំឡេងជិតពាក់កណ្ដាល នៅក្នុងសភា ប៉ុន្តែបែរជាការមានការរំលាយគណបក្សប្រឆាំងដ៏ធំមួយនេះចោល ដោយមិនគិតពីថា គណបក្សនេះមានពលរដ្ឋជាង៣លាននាក់បានបោះឆ្នោតឲ្យកាលពីឆ្នាំ២០១៣នោះឡើយ។ លោកថា សព្វថ្ងៃនេះ កុំថាឡើយសិទ្ធិជួបជុំធ្វើបាតុកម្មទាមទារអ្វី សូម្បីការបញ្ចេញមតិនៅសាធារណៈ ក៏ពលរដ្ឋមិនហ៊ានបញ្ចេញមតិដែរ។ «»
រដ្ឋធម្មនុញ្ញមាត្រា៣១ ចែងថា ប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរមានភាពស្មើគ្នាចំពោះមុខច្បាប់ មានសិទ្ធិសេរីភាព និង ករណីយកិច្ចដូចគ្នាទាំងអស់ ដោយឥតប្រកាន់ពូជសាសន៍ ពណ៌សម្បុរ ភេទ ភាសា ជំនឿសាសនា និន្នាការនយោបាយ ដើមកំណើតជាតិ ឋានៈសង្គម ធនធាន ឬ ស្ថានភាពឯទៀតឡើយ។
មាត្រា ៣៥ ចែងថា ប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរទាំងពីរភេទ មានសិទ្ធិចូលរួមយ៉ាងសកម្មក្នុងជីវភាពនយោបាយ សេដ្ឋកិច្ច សង្គមកិច្ច និងវប្បធម៌របស់ប្រទេសជាតិ។ សេចក្ដីស្នើទាំងឡាយរបស់ប្រជាពលរដ្ឋ ត្រូវបានទទួលការពិនិត្យ និងដោះស្រាយយ៉ាងហ្មត់ចត់ពីអង្គការរដ្ឋ។
មាត្រា ៣៧ ចែងថា សិទ្ធិធ្វើកូដកម្ម និងធ្វើបាតុកម្មដោយសន្តិវិធី ត្រូវយកមកអនុវត្តនៅក្នុងក្របខ័ណ្ឌនៃច្បាប់។
ពលរដ្ឋមានបញ្ហាដីធ្លីតំបន់បឹងកក់ កញ្ញា សុង ស្រីលាភ ដែលសកម្មក្នុងការទាមទារកន្លងមក ប្រាប់ថា សិទ្ធិដែលចែងនៅក្នុងរដ្ឋធម្មនុញ្ញនោះ កញ្ញាមិនអាចប្រើប្រាស់បាននោះទេ។ កញ្ញាបន្តថា ដោយសារកម្ដៅនយោបាយធ្វើពលរដ្ឋសហគមន៍របស់កញ្ញា មិនអាចជួបជុំបញ្ចេញមតិ អាចប្រើប្រាស់សិទ្ធិធ្វើបាតុកម្មដោយសន្តិវិធី មិនបានទទួលសិទ្ធិទទួលព័ត៌មាន និងបាត់បង់សិទ្ធិផ្សេងៗទៀត។ ពលរដ្ឋរូបនេះ ស្នើទៅរដ្ឋាភិបាលអនុញ្ញាតឲ្យពួកគេ អាចប្រើប្រាស់សិទ្ធិរបស់ខ្លួនឡើង ឲ្យស័ក្ដិសមជាពលរដ្ឋរស់នៅក្នុងសង្គមប្រជាធិបតេយ្យ។ «»
វិបត្តិនយោបាយដែលបានអូសបន្លាយតាំងពីដើមឆ្នាំ២០១៥ រហូតដល់ពេលនេះ រដ្ឋាភិបាលលោក រងការចោទប្រកាន់ថា កំពុងរំលោភសិទ្ធិមនុស្សធ្ងន់ធ្ងរ។ ក្នុងរយៈពេលប៉ុន្មានខែចុងក្រោយនេះ រដ្ឋាភិបាលបានបើកយុទ្ធនាការបិទទ្វារអង្គការជាតិ និងអន្តរជាតិមួយចំនួនរួចទៅហើយ ក្នុងនោះមានវិទ្យាស្ថានជាតិប្រជាធិបតេយ្យNDI អង្គការសមធម៌កម្ពុជា និងអង្គការមាតាធម្មជាតិជាដើម។ បិទកាសែត និងវិទ្យុឯករាជ្យ និងវិទ្យុក្នុងស្រុកមិនឲ្យផ្សាយព័ត៌មានបន្តរបស់វិទ្យុ អាស៊ីសេរី និងវីអូអេ រហូតមានការចាប់ខ្លួនអតីតបុគ្គលិកអាស៊ីសេរីពីររូបថែមទៀតផង។
សេចក្ដីថ្លែងការណ៍របស់បណ្ដាញអង្គការសង្គមស៊ីវិលចំនួន ១០៣ស្ថាប័ន លើកឡើងក្នុងទិវាសិទ្ធិមនុស្ស១០ ធ្នូ លើកទី៦៩ ស្នើដោយទទូចទៅរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា បញ្ឈប់ការធ្វើទុក្ខបុកម្នេញលើអ្នកការពារសិទ្ធិ និងក្រុមសង្គមស៊ីវិល រួមទាំងបញ្ឈប់ការរឹតបន្តឹងដោយមិនសមហេតុផលលើសិទ្ធិសេរីភាពជាមូលដ្ឋាន។ សង្គមស៊ីវិលសង្ឃឹមថា អាជ្ញាធរនឹងគោរពរដ្ឋធម្មនុញ្ញ និងគ្មានការរឹតត្បិតសិទ្ធិសេរីភាពជាមូលដ្ឋានក្នុងការបញ្ចេញមតិ និងសិទ្ធិក្នុងការជួបជុំជាដើម។
មន្ត្រីជាន់ខ្ពស់នៃការអង្គការខុមហ្វ្រែល លោក កន សាវាង្ស ឯកភាពនឹងការលើកឡើងរបស់ពលរដ្ឋដែលថា សិទ្ធិរបស់ពួកគេកំពុងរឹតត្បិតព្រោះវិបត្តិនយោបាយនៅពេលនេះ។ ប៉ុន្តែ មន្ត្រីសង្គមស៊ីវិលរូបនេះ យល់ថា ពលរដ្ឋត្រូវទាមទារសិទ្ធិរបស់ខ្លួនពីរដ្ឋាភិបាល ព្រោះគ្មាននរណាម្នាក់យកសិទ្ធិសេរីភាពដាក់លើជើងទានឲ្យពលរដ្ឋនោះទេ ក្រៅពីពលរដ្ឋទាមទារដោយខ្លួនឯង។ «»
កាលពីពេលថ្មីៗនេះ អ្នករាយការណ៍ពិសេសផ្នែកសិទ្ធិមនុស្សរបស់អង្គការសហប្រជាជាតិ អ្នកស្រី រ៉ូណា ស្មីត លើកឡើង ថា អ្នកស្រីមានការព្រួយបារម្ភ ដោយសាររដ្ឋាភិបាលកំពុងយកនីតិរដ្ឋ មកធ្វើជាឡប់ឡែ ដើម្បីជាលេសបិទបាំង បន្លំការបង្ក្រាបនេះ។
អ្នកស្រី លើកឡើងបន្ថែមទៀត ថា ពាក្យថា នីតិរដ្ឋ គឺមិនមែនត្រឹមតែយកច្បាប់មកអនុវត្តតែប៉ុណ្ណោះនោះទេ ប៉ុន្តែ ត្រូវគោរពសិទ្ធិមនុស្ស និងបង្ហាញឲ្យឃើញពីគោលការណ៍នៃភាពត្រឹមត្រូវ យុត្តិធម៌៕

“សំឡេងពលរដ្ឋទន់ខ្សោយត្រូវគេផាត់ចេញដោយសារការមិនគោរពសិទ្ធិមនុស្សពេញលេញ

ក្នុងបទវិចារណកថាក្នុងទិវាសិទ្ធិមនុស្សអន្តរជាតិ ថ្ងៃទី១០ ធ្នូ ឆ្នាំ២០១៧ របស់អ្នកស្រី ឃ្លែរ វ៉ាន ឌឺវ៉ារេន (Claire Van der Vaeren) អ្នកសម្របសម្រួលប្រព័ន្ធអង្គការសហប្រជាជាតិ និងជាតំណាងអង្គការកម្មវិធីអភិវឌ្ឍន៍សហប្រជាជាតិប្រចាំប្រទេសកម្ពុជា អ្នកស្រីបានគូសបញ្ជាក់ថា បើទោះជាមានសន្ធិសញ្ញាអន្តរជាតិ និងច្បាប់ជាតិជាច្រើន ត្រូវបានអនុម័តឡើងដើម្បីធានាសិទ្ធិរបស់មនុស្សគ្រប់រូប រួមមាន ស្ត្រី កុមារ ជនពិការ សហគមន៍ជនជាតិដើម និងក្រុមជនងាយរងគ្រោះដទៃទៀតក៏ដោយ ក៏ជម្លោះ និងវិសមភាពនៅតែបន្តកើតមានឡើងក្នុងពិភពលោកនេះនៅឡើយ។ អ្នកស្រីថា ការណ៍នេះ តម្រូវឲ្យមនុស្សគ្រប់រូបត្រូវពិចារណា និងរិះគិតអំពីវិធីសាស្ត្រដែលត្រូវបន្តអនុវត្តនាពេលខាងមុខ។
អ្នកស្រី ឃ្លែរវ៉ាន ឌឺវ៉ារេន សរសេរថា ជាញឹកញយណាស់ ពិភពលោកបានដើរឃ្លាតចាកឆ្ងាយចេញពីទស្សនៈអំពីការគោរពសិទ្ធិមនុស្សជាសាកលនេះ ហើយជាលទ្ធផល ប្រទេសមួយចំនួនក្នុងពិភពលោកបានជួបប្រទះនូវសង្គ្រាម និងទទួលរងនូវវិបត្តិផ្សេងៗ ក៏ដូចជាការផាត់ចេញនូវសំឡេងរបស់ពលរដ្ឋទន់ខ្សោយ។
យ៉ាងណាក៏ដោយ អ្នកស្រី ឃ្លែរវ៉ាន ឌឺវ៉ារេន ថា សេចក្ដីថ្លែងការណ៍ជាសាកលអំពីសិទ្ធិមនុស្ស មិនដែលបញ្ឈប់ការជំរុញទឹកចិត្ត ឲ្យមនុស្សនៅតែមានភាពរឹងមាំ និងពុះពារតស៊ូដើម្បីឲ្យស្ថាប័នគ្រប់គ្រងរដ្ឋមានភាពល្អប្រសើរឡើង។ ជាក់ស្ដែង កាលពីឆ្នាំ២០១៥ ថ្នាក់ដឹកនាំពិភពលោកបានគូសបញ្ជាក់ឡើងវិញ នូវទស្សនៈដែលមានចែងក្នុងសេចក្ដីថ្លែងការណ៍ជាសាកលអំពីសិទ្ធិមនុស្សនេះ តាមរយៈការអនុម័តរបៀបវារៈសម្រាប់ការអភិវឌ្ឍប្រកបដោយចិរភាពឆ្នាំ២០៣០ របស់អង្គការសហប្រជាជាតិ។
របៀបវារៈឆ្នាំ២០៣០នេះ គូសបញ្ជាក់ថា ការមិនទុកឲ្យពលរដ្ឋណាម្នាក់ត្រូវសង្គមផាត់ចោល អាចសម្រេចបាន លុះត្រាតែមនុស្សគ្រប់រូបទទួលបានសិទ្ធិ និងសមត្ថភាពពេញលេញ ដោយគ្មានការរើសអើង ដូចដែលបានធានាដោយច្បាប់អន្តរជាតិ ហើយការណ៍នេះ ក៏ជាសសរគ្រឹះដ៏រឹងមាំ សម្រាប់សង្គមទាំងឡាយ ប្រកបដោយយុត្តិធម៌ និងសុខសន្តិភាព សម្រាប់មនុស្សទាំងអស់គ្នា។
អ្នកស្រី ឃ្លែរវ៉ាន ឌឺវ៉ារេន ក៏បានលើកឡើងអំពីសារសំខាន់នៃការបើកទូលាយឲ្យមានការចូលរួមពីសង្គមស៊ីវិល ក្នុងការរួមចំណែកជាវិជ្ជមានដើម្បីសម្រេចបានអាទិភាពនៃការអភិវឌ្ឍជាតិ។ អ្នកស្រីថា ដោយសារតែមានការចូលរួមធ្វើការពីសំណាក់អង្គការសង្គមស៊ីវិល កិច្ចសហប្រតិបត្តិការរវាងសហគមន៍មូលដ្ឋាន សហគមន៍ជនជាតិដើមភាគតិច ជាមួយនឹងអាជ្ញាធរមូលដ្ឋាន ក្នុងកិច្ចលើកស្ទួយការគ្រប់គ្រងព្រៃឈើ និងជលផលប្រកបដោយចិរភាព បានផ្ដល់នូវភាពវិជ្ជមានមួយចំនួនហើយ។ អង្គការសង្គមស៊ីវិល មានតួនាទីយ៉ាងសំខាន់ក្នុងដំណើរការរៀបចំគោលនយោបាយ និងអនុវត្តយុទ្ធនាការផ្សព្វផ្សាយ ដើម្បីឆ្លើយតប និងបង្ការអំពើហិង្សាផ្នែកយែនឌ័រ និងអំពើហិង្សាលើកុមារ ក៏ដូចជានៅក្នុងដំណើរការសម្រេចបាននូវសិទ្ធិទទួលបានការបង្ការ ព្យាបាលមេរោគអេដស៍ និងសេវាថែទាំសុខភាព សម្រាប់អ្នកដែលត្រូវការជាចាំបាច់។
ថ្លែងអបអរសាទរទិវាសិទ្ធិមនុស្សអន្តរជាតិឆ្នាំនេះ អគ្គលេខាធិការអង្គការសហប្រជាជាតិ លោក អង់តូនីញ៉ូ ហ្គូទែរ៉េស មានប្រសាសន៍ថា សិទ្ធិមនុស្សគឺជាមូលដ្ឋានគ្រឹះនៃសង្គមសន្តិភាព និងការអភិវឌ្ឍន៍ប្រកបដោយចិរភាព។ សេចក្ដីថ្លែងការណ៍ជាសាកលអំពីសិទ្ធិមនុស្ស បង្កើតឲ្យមានសមភាព និងសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរសម្រាប់មនុស្សគ្រប់រូប។ សេចក្ដីថ្លែងការណ៍នេះ តម្រូវឲ្យរដ្ឋាភិបាលទទួលខុសត្រូវក្នុងការធានាថា ប្រជាជនទាំងអស់អាចទទួលបាននូវសិទ្ធិ និងសេរីភាពដែលមិនអាចដកហូតបាន៕

សង្គមស៊ីវិលស្នើស៊ើបអង្កេតអ្នកទទួលសំណូកពីម្ចាស់សង្វៀនជល់មាន់ក្មួយប្រសាលោក ហ៊ុន សែន

អង្គការសង្គមស៊ីវិល ដែលធ្វើការផ្នែកឃ្លាំមើលអំពើពុករលួយ ស្នើឲ្យអង្គភាពប្រឆាំងអំពើពុករលួយរបស់រដ្ឋាភិបាល ស៊ើបអង្កេតជាបន្ទាន់ លើករណីអាជ្ញាធរ និងអ្នកពាក់ព័ន្ធមួយចំនួនទៀត ដែលបានទទួលសំណូកពីម្ចាស់សង្វៀនជល់មាន់ដ៏ធំពីរកន្លែង គឺនៅស្រុកបាទី ខែត្រតាកែវ និងនៅស្រុកល្វាឯម ខែត្រកណ្ដាល។
សង្គមស៊ីវិលមួយចំនួនរិះគន់ចំពោះទង្វើរបស់អាជ្ញាធរ ដែលបានបញ្ចេញតែឈ្មោះ និងប័ណ្ណអ្នកសារព័ត៌មាន ដែលអាជ្ញាធរសង្ស័យថា ទទួលលុយពីម្ចាស់សង្វៀនជល់មាន់នៅឃុំអរិយក្សត្រ ស្រុកល្វាឯម ខែត្រកណ្ដាលនោះ។
ពួកគេស្នើឲ្យអាជ្ញាធរគួរតែបង្ហាញឈ្មោះរបស់មន្ត្រី ដែលបានទទួលយកលុយពីក្មួយប្រសា លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រីហ៊ុន សែន ឈ្មោះ ថៃ ផានី ហៅម៉ាប់ ដែលជាម្ចាស់សង្វៀនមាន់ជល់ដ៏ធំ និងមានឥទ្ធិពលនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា ដែលមិនមានមន្ត្រីតុលាការ ឬអាជ្ញាធរណា ហ៊ានប៉ះពាល់បានឡើយ។
ប្រធានអង្គការតម្លាភាពកម្ពុជា លោក ព្រាប កុល យល់ថា ការប្រព្រឹត្តិបទល្មើស ដូចជាបង្កើតសង្វៀនជល់មាន់ដ៏ធំសម្បើមនេះជាដើម ពិតជាមានការជាប់ពាក់ព័ន្ធជាមួយមន្ត្រី ឬអាជ្ញាធរមូលដ្ឋានជាក់ជាមិនខាន។ លោក ព្រាប កុល បន្តថា ក្រៅពីអ្នកដែលទទួលសំណូក ក៏នឹងអាចមានអ្នកដែលអនុញ្ញាតឲ្យមន្ត្រីរបស់ខ្លួន ទទួលសំណូកផងដែរ។
លោក ថៃ ផានី ហៅម៉ាប់ គឺជាកូនប្រសារបស់លោក ហ៊ុន សាន និងត្រូវជាក្មួយប្រសារបស់លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន ត្រូវបានតុលាការខេត្តកណ្ដាល សម្រេចឃុំខ្លួន កាលពីថ្ងៃទី៥ ខែធ្នូ ដោយចោទប្រកាន់ថា មានការពាក់ព័ន្ធនឹងករណីបើកសង្វៀនជល់មាន់ ទ្រង់ទ្រាយធំខុសច្បាប់ នៅស្រុកល្វាឯម។ សង្វៀនជល់មាន់ដ៏ធំសម្បើមរបស់ក្មួយប្រសារលោកនាយករដ្ឋមន្ត្រីហ៊ុន សែន នេះ បានបើកធ្វើអាជីវកម្មរាប់ឆ្នាំមកហើយ និងមិនធ្លាប់មានមន្ត្រីតុលាការ ព្រះរាជអាជ្ញា ឬអាជ្ញាធរណាម្នាក់ ហ៊ានបង្ក្រាបឡើយ។ ការហ៊ានចេញមុខបង្ក្រាបរបស់អាជ្ញាធរ គឺនៅក្រោយពេលដែលមានការបើកផ្លូវពីលោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន ដែលបញ្ជាអោយកម្លាំងប្រដាប់អាវុធបាញ់សម្លាប់ក្មួយប្រសារបស់លោកនោះចោល ប្រសិនបើហ៊ានតដៃ ក្នុងករណីបង្ក្រាបបនល្បែងជល់មាន់។ «»
បន្ទាប់ពីប្រធានសាលាដំបូងខេត្តកណ្ដាល លោក ហុក វ៉ាន់ធីណា បានសម្រេចឃុំខ្លួនក្មួយប្រសា លោក ហ៊ុន សែន ឈ្មោះ ថៃ ផានី ហៅម៉ាប់ បណ្ដោះអាសន្ន ជនសង្ស័យ៦៤នាក់ផ្សេងទៀត ត្រូវបានតុលាការផ្ដន្ទាទោសដាក់ពន្ធនាគារក្នុងម្នាក់ៗ ១ខែ ពីបទលេងល្បែងស៊ីសងខុសច្បាប់ ប៉ុន្តែទោសនេះត្រូវព្យួរ។ ក្រោយពេលប្រកាសសាលក្រមរួច តុលាការក៏បានអនុញ្ញាតឲ្យត្រឡប់ទៅផ្ទះវិញ។ ប៉ុន្តែប័ណ្ណអ្នកសារព័ត៌មានជាង១០០នាក់ ត្រូវបានស្នងការខេត្តកណ្ដាល លោក អ៊ាវ ចំរើន បញ្ជូនទៅកាន់សាលាដំបូងខែត្រកណ្ដាល។ ស្នងការខេត្តកណ្ដាល ហៅការបញ្ជូនប័ណ្ណអ្នកកាសែត ទៅតុលាការ ថាជាភារកិច្ច ដែលត្រូវធ្វើបញ្ជីនេះភ្ជាប់ជាមួយសំណុំរឿងទៅតុលាការ និងអនុវត្តតាមនីតិវិធី គឺមិនមែនជាការចោទប្រកាន់ទេ។ លោក អ៊ាវ ចំរើន បានសរសេរនៅក្នុងទំព័រហ្វេសប៊ុក (Facebook) ផ្ទាល់ខ្លួនលោកថា រាល់វត្ថុតាង ដែលដកហូតយកបានពីកន្លែងកើតហេតុ នគរបាលយុត្តិធម៌ដាច់ខាត ត្រូវបញ្ជូនទៅអយ្យការ និងចៅក្រមជាចាំបាច់ ព្រោះនេះជាកាតព្វកិច្ចរបស់នគរបាលយុត្តិធម៌។
ឯកសារដែលត្រូវបានបង្ហោះតាមបណ្ដាញសង្គមហ្វេសប៊ុក បង្ហាញថា មិនមែនមានតែម្ចាស់កាតអ្នកកាសែតទេ ដែលទទួលបានលាភសក្ការៈ ពីម្ចាស់សង្វៀនជល់មាន់ របស់ក្មួយប្រសា លោក ហ៊ុន សែន នោះ គឺមានទាំងអាជ្ញាធរខេត្ត ស្នងការខែត្រ មេប៉េអឹមខេត្ត ប្រធានតុលាការខេត្ត ព្រះរាជអាជ្ញា និង អាជ្ញាធរនៅក្នុងខែត្រគ្រប់ជាន់ថ្នាក់ បានទទួលសំណូកពី ម្ចាស់សង្វៀនជល់មាន់ របស់លោក ថៃ ផានី ហៅម៉ាប់ ទាំងនៅឃុំអរិយក្សត្រ ស្រុកល្វាឯម និងនៅឃុំកណ្ដឹង ស្រុកបាទី។
អាស៊ីសេរី មិនទាន់អាចសុំការបកស្រាយជុំវិញរឿងនេះ ពីអ្នកដែលអាចពាក់ព័ន្ធទទួលសំណូកសំខាន់ៗមួយចំនួន ដូចជា ស្នងការខែត្រ មេប៉េអឹម និងប្រធានតុលាការខេត្ត បានទេកាលពីថ្ងៃ ទី១០ ធ្នូ។
ពាក់ព័ន្ធនឹងរឿងនេះ អ្នកសារព័ត៌មានល្បីឈ្មោះផ្នែកស៊ើបអង្កេត លោក ម៉ៃ ទិត្យថារ៉ា មើលឃើញថា ការបញ្ជូនតែកាតអ្នកកាសែតទៅតុលាការមិនទាន់គ្រប់គ្រាន់ទេ គឺត្រូវបង្ហាញឈ្មោះរបស់មន្ត្រី និងអាជ្ញាធរ ដែលពាក់ព័ន្ធទៅស្ថាប័នតុលាការផង។ លោកអះអាងថា បើទោះជាកាសែតខ្លះមានតែឈ្មោះ មិនដែលបានចេញផ្សាយក៏ពិតមែន ប៉ុន្តែ ករណីនេះ បើអាជ្ញាធរមិនបានទទួលសំណូកនោះទេ ក៏មិនអាចបិទបាំងរឿងនេះបាន រយៈពេលយូរ ដូច្នេះបាននោះដែរ។ «»
កាលពីខែឧសភា ឆ្នាំ២០១៦ អភិបាលខេត្តកណ្ដាល លោក ម៉ៅ ភិរុណ បានបញ្ជាឲ្យលោក ហ៊ុន សាន បងប្រុសរបស់លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន បិទសង្វៀនជល់មាន់នោះដែរ តែពួកគេមិនអនុវត្តតាមឡើយ ហើយនៅតែបន្តបើកល្បែងជល់មាន់ ដោយមានការភ្នាល់លុយរាប់ពាន់ រាប់ម៉ឺនដុល្លារទៀតផង។ សារព័ត៌មានក្នុងស្រុកបានចុះផ្សាយថា ស្ត្រីចំណាស់ម្នាក់ ជាអ្នកលក់ម្ហូបអាហារ និងភេសជ្ជៈ នៅស្រុកបាទី ជិតសង្វៀនជល់មាន់ បានប្រាប់ថា មួយថ្ងៃៗ មានឡានប្រណីតៗ បានទៅចតតម្រង់ជួរគ្នា តាមបណ្ដោយផ្លូវ ដើម្បីចូលលេងល្បែងជល់មាន់ និងចាក់អាប៉ោងនៅទីនោះ។ ចំណែកអ្នកភូមិម្នាក់ទៀត សុំមិនបញ្ចេញឈ្មោះ ប្រាប់ថា កន្លែងជល់មាន់នៅស្រុកបាទី មានផ្ទៃដីប្រមាណ៦ហិកតារ ដែលពោរពេញទៅដោយឡានទំនើប និងម៉ូតូមកលេងជល់មាន់រាល់ថ្ងៃ ហើយគេដាក់លុយភ្នាល់គ្នាចាប់ពី ២៥០ដុល្លារ រហូតដល់ ៥.០០០ ដុល្លារ ហើយមានកន្លែងបញ្ចាំឡាន និងម៉ូតូថែមទៀតផង។
ពាក់ព័ន្ធករណីសង្វៀនជល់មាន់ នៅឃុំអរិយក្សត្រ ខែត្រកណ្ដាល កាលពីពេលកន្លងមក សាច់ញាតិរបស់ លោក ហ៊ុន សែន គឺ លោក ហ៊ុន សាន និងកូនប្រសា ធ្លាប់ទៅព្រមានអ្នកកាសែត ឌឹ ខេមបូឌា ដេលី (The Cambodia Daily) ដល់ការិយាល័យនៅភ្នំពេញ ក៏ព្រោះតែកាសែតអន្តរជាតិមួយនេះ បានចុះផ្សាយអំពីការបើកសង្វៀនជល់មាន់ដ៏ធំនោះ។
នាយកប្រតិបត្តិសម្ព័ន្ធគណនេយ្យភាពសង្គមកម្ពុជា លោក សន ជ័យ មានប្រសាសន៍ថា ការប្រជល់បក្សីកីឡានេះ គឺជាប្រភេទល្បែងស៊ីសង ដែលញាំញីក្នុងសង្គមខ្មែរធ្ងន់ធ្ងរ ដូច្នេះអាជ្ញាធរត្រូវតែបង្ក្រាបទាំងអស់ ដោយមិនត្រូវចាត់ទុកសង្វៀនជល់មាន់ នៅក្នុងកាស៊ីណូ ឬនៅកន្លែងណាមួយ ជាល្បែងស្របច្បាប់នោះឡើយ។ លោកបន្ថែមថា ចំណាត់ការបែបនេះ អាចជាការទាក់ទាញចំណាប់អារម្មណ៍ពីប្រជាពលរដ្ឋ ខណៈ ដែលបទល្មើសព្រៃឈើ បទល្មើសនេសាទ មិនទាន់ឃើញមានការបង្ក្រាបទ្រង់ទ្រាយធំឡើយ ហើយការបង្ក្រាបបែបនេះធ្វើឡើងតែមួយឆាវៗប៉ុណ្ណោះ។ «»
លោក សន ជ័យ ក៏ចង់ឃើញវិធានការរបស់អង្គភាពប្រឆាំងអំពើពុករលួយ លើមន្ត្រីទទួលសំណូក ពីម្ចាស់សង្វៀនជល់មាន់ទាំងពីរកន្លែងនៅស្រុកល្វាឯម ខែត្រកណ្ដាល និងនៅស្រុកបាទី ខែត្រតាកែវផងដែរ។
អាស៊ីសេរីមិនអាចសុំការបំភ្លឺពីប្រធានអង្គភាពប្រឆាំងអំពើពុករលួយ លោក ឱម យិនទៀង បានទេ កាលពីថ្ងៃទី១០ ធ្នូ ដោយ លោកបដិសេធ មិននិយាយជាមួយជនណា ដែលប្រើប្រាស់លេខឯកជន ដើម្បីហៅទៅលោកនោះទេ។
ប្រជាពលរដ្ឋអះអាងថា សង្វៀនជល់មាន់ដ៏ធំទាំងពីរនោះ បានបើកចំហជាយូរឆ្នាំមកហើយ ដោយកន្លងមកធ្លាប់មានអ្នកទៅលែងជល់មាន់ទីនោះ ភ្លូកទឹកភ្លូកដីជារៀងរាល់ថ្ងៃ ក្នុងនោះក៏មាន មន្ត្រីបក្សកាន់អំណាចដែរ ជាពិសេសគេឧស្សាហ៍ឃើញ អតីតឧបនាយករដ្ឋមន្ត្រី រដ្ឋមន្ត្រីទទួលបន្ទុកទីស្ដីការគណៈរដ្ឋមន្ត្រី លោក សុខ អាន កាលនៅមានជីវិតក៏ទៅលេងជល់មាន់នៅទីនោះដែរ។ ប្រជាពលរដ្ឋ ក៏ធ្លាប់រកចំណូលបាន ច្រើនដែរ ពីការជួលកន្លែងផ្ញើម៉ូតូឡាន។ ប្រជាពលរដ្ឋ ប្រាប់ថា មិនមែនអាជ្ញាធរមិនចង់បង្ក្រាបទេ ប៉ុន្តែ គ្មានអាជ្ញាធរណាហ៊ានចុះបង្ក្រាបនោះទេ ដោយសារគេខ្លាចឥទ្ធិពលក្មួយប្រសាលោក ហ៊ុន សែន គ្រប់ៗគ្នា។
ចំហាយអំណាច និងឥទ្ធិពល លើការធ្វើជំនួញទាំងផ្លូវសុចរិត និងផ្លូវទុច្ចរិត របស់ក្រុមគ្រួសារ លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រីហ៊ុន សែន មិនមែនមានតែក្មួយប្រសារបស់លោកនោះទេ។ មុន២ថ្ងៃ ដែលឃាតកបាញ់សម្លាប់លោក បណ្ឌិត កែម ឡី របាយការណ៍របស់អង្គការGlobal Witness រកឃើញថា បើទោះជាលោក ហ៊ុន សែន មានប្រាក់ខែសរុបមិនដល់២ម៉ឺនដុល្លារអាមេរិកក្នុងមួយឆ្នាំក្ដី ប៉ុន្តែការប៉ាន់ប្រមាណថា គ្រួសារលោក ហ៊ុន សែន មានទ្រព្យសម្បត្តិសរុបមិនតិចពី ៥០០លាន ទៅ ១ពាន់លានដុល្លារអាមេរិកនោះទេ។
អ្នកវិភាគឯករាជ្យ លោកបណ្ឌិតឡៅ ម៉ុងហៃ បានហៅចំណាត់ការ លោក ហ៊ុន សែន គឺជាការបង្ហាញពីអំណាចប្រមូលផ្តុំមួយ ព្រោះថា នៅពេលដែលអ្នកមានអំណាច ឬអ្នកណាជាប់ខ្សែស្រឡាយអ្នកធំ ប្រព្រឹត្តខុសច្បាប់នោះ គឺអាជ្ញាធរមិនហ៊ានចាត់ការតាមច្បាប់ដោយឯករាជ្យឡើយ ទាល់តែមានបញ្ជាផ្ទាល់ពីលោក ហ៊ុន សែន។ ជាក់ស្ដែងដូចជាករណីបង្ក្រាបសង្វៀនជល់មាន់នេះ និងករណីលោក ឈូក បណ្ឌិត អតីតអភិបាលក្រុងបាវិត ដែលបាញ់កម្មការិនីរោងចក្រឲ្យរងរបួសធ្ងន់ធ្ងរនោះជាដើម៕

បក្សប្រជាធិបតេយ្យមូលដ្ឋាន នឹងដាក់បេក្ខភាពឈរឈ្មោះបោះឆ្នោតនៅទូទាំងប្រទេស

ភ្នំពេញៈ គណបក្សប្រជាធិបតេយ្យមូលដ្ឋាន (គ.ប.ម GDP) អះអាងថាខ្លួននឹងដាក់តំណាងឈរឈ្មោះទូទាំងប្រទេស ដើម្បីប្រកួតប្រជែងក្នុងការបោះឆ្នោតនាខែកក្កដា ឆ្នាំ ២០១៨ ខាងមុខនេះ ក្រោយគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ ដែលជាគណបក្សប្រឆាំងត្រូវបានរំលាយ។ នេះបើយោងតាមបណ្តាញសង្គមTweeter របស់លោកយ៉ង សាំងកុមារ កាលពីម្សិលមិញ។
ការប្រកាសនេះ ធ្វើឡើងក្នុងកិច្ចប្រជុំមួយ កាលពីថ្ងៃអាទិត្យ ទី១០ ខែធ្នូ នៅពេលដែលលោក យ៉ង សាំងកុមារ ប្រធានគណៈកម្មាធិការនាយក និងជាសហស្ថាបនិកនៃគណបក្ស GDP បានជួបប្រជុំជាមួយគណៈកម្មាធិការនាយកនៃគណបក្ស ដើម្បីផ្តោតលើការអនុម័តគោលនយោបាយសម្រាប់ការប្រកួតប្រជែងនៅឆ្នាំ២០១៨នេះ។
គោលនយោបាយមួយនេះនឹងផ្តោតលើការដោះស្រាយបញ្ហាសង្គម រួមមានកំណែទម្រង់វិស័យសុខាភិបាល សិក្សាធិការនិងយុវជន សេដ្ឋកិច្ចនិងកសិកម្ម សង្គមកិច្ច សន្តិសុខនិងសេវាសាធារណៈ។
ទោះយ៉ាងណា លោក ទាវ វណ្ណុល ប្រធានស្តីទីគណបក្សភ្លើងទៀន ដែលបានប្តូរឈ្មោះពីគណបក្សសម រង្ស៊ី ប្រាប់ភ្នំពេញប៉ុស្តិ៍ នៅព្រឹកនេះ លោកនៅមិនទាន់ជឿជាក់ថា គណបក្ស GDP មានលក្ខណៈសម្បត្តិគ្រប់គ្រាន់ នឹងធ្វើជាគណបក្សប្រឆាំងធំទី២ ដើម្បីប្រកួតប្រជែងជាមួយគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា បន្ទាប់ពីគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ ត្រូវបានរំលាយនោះឡើយ។
ដោយឡែក គណបក្សភ្លើងទៀន បញ្ជាក់ថា បក្សមួយនេះ និងគណបក្សសិទ្ធិមនុស្ស ដែលជាគណបក្សសម្ព័ន្ធរបស់ខ្លួននឹងមិនចូលរួមបោះឆ្នោតជាតិនៅឆ្នាំ ២០១៨ នោះឡើយ៕

សមាជិករដ្ឋសភាហ៊្វុនស៊ិនប៉ិចថាដើរតាមបក្សកាន់អំណាច

ភ្នំពេញៈ សមាជិករដ្ឋសភានៃគណបក្សហ៊្វុនស៊ិនប៉ិច ដែលបានបង្ហាញនិន្នាការមិនប្រឆាំងទៅនឹងគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា ដែលកំពុងស្ថិតនៅក្នុងអំណាច បានចូលកាន់កាប់អាសនៈក្នុងរដ្ឋសភាជាផ្លូវការ កាលពីចុងសប្ដាហ៍កន្លងមកនេះ ក្រោយពីតុលាការកំពូលរំលាយគណបក្សសង្គ្រោះជាតិដោយចោទថាក្បត់ជាតិកាលពីពាក់កណ្ដាលខែវិច្ឆិកា។
ខណៈអ្នកវិភាគថ្លែង កាលពីម្សិលមិញថា តំណាងទាំងនោះអាចមិនមានឥទ្ធិពល ដោយសារចំណុចខ្សោយនៃការដឹងគុណបក្សកាន់អំណាច។
សមាជិករដ្ឋសភាចំនួន ១១៧ រូបនៃចំនួនសរុប ១២៣ រូបដែលមានវត្តមានពេលផ្ដើមសម័យប្រជុំកាលពីថ្ងៃទី ៨ ខែធ្នូឆ្នាំ ២០១៧ បានបោះឆ្នោតសម្ងាត់ដោយមានសំឡេងភាគច្រើនលើសលុបគាំទ្រ អនុប្រធានរដ្ឋសភាប្រធាន និងអនុប្រធានរួមទាំងសមាជិកនៃគណៈកម្មការមកពីគណបក្សហ៊្វុនស៊ិនប៉ិចគណបក្សខ្មែរអភិវឌ្ឍសេដ្ឋកិច្ច គណបក្សសញ្ជាតិកម្ពុជារួមទាំងគណបក្សប្រជាជនដែលទទួលបានអាសនៈថែមឲ្យចូលកាន់កាប់អាសនៈទាំងអស់ជារបស់អតីតគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ។
តួនាទី និងរចនាសម្ព័ន្ទក្នុងរដ្ឋសភា ក្រោយការបោះឆ្នោតនោះគឺអនុប្រធានទី ១ នៃរដ្ឋសភា និងប្រធានគណកម្មការចំនួន ៥ នៃចំនួនសរុបគណៈកម្មការចំនួន ១០ ត្រូវបានបែងចែកឲ្យគណបក្សហ៊្វុនស៊ិនប៉ិច។
លោក យូ ហុកគ្រី អនុប្រធានទី ១ នៃរដ្ឋសភាថ្លែងប្រាប់អ្នកសារព័ត៌មានក្រោយបញ្ចប់កិច្ចប្រជុំថា៖ «យើងខ្ញុំយល់ថា គណបក្សហ៊្វុនស៊ិនប៉ិចមិនចង់បានឈ្មោះជាគណបក្សប្រឆាំងទេ តែយើងសូមឈ្មោះថា ជាគណបក្សសំឡេងភាគតិច។ យ៉ាងម៉េចបានជាខ្ញុំនិយាយអ៊ីចឹងត្រូវក៏ប្រឆាំងខុសក៏ប្រឆាំងគ្មានន័យសម្រាប់ប្រជាជនសម្រាប់ប្រជារាស្ត្រ»។
លោកបន្ថែមថា៖ «ខ្ញុំគិតថាយើងនឹងជំរុញអបអរសាទរនូវអ្វីដែលរាជរដ្ឋាភិបាលលោកបានធ្វើហើយចំទិសដៅ ប៉ុន្តែបើមានកិច្ចការដែលយើងយល់ថាខ្លះគឺកែសម្រួល យើងនឹងធ្វើឲ្យមានការសុំសម្រុះសម្រួលដើម្បីយើងធ្វើយ៉ាងណាឲ្យប្រជារាស្ត្រលោកបានទទួលនូវភាពសុខដុម ហើយសម្បូរសប្បាយជាមួយគ្នា»។
ឆ្លើយតបនឹងការរិះគន់ពីសាធារណជនមួយចំនួនលោក យូ ហុកគ្រី បានអះអាងថាការចំអកជាមតិរបស់គេមិនមែនជាមូលដ្ឋាននៃច្បាប់នោះទេ ព្រោះគណបក្សហ៊្វុនស៊ិនប៉ិចទទួលយកតំណែងទាំងនោះស្របតាមច្បាប់ជាធរមាន។
លោកថ្លែងថា៖ «ឧបមាគេនិយាយថាយកមកចែកឲ្យដោយមិនទាន់មានសំឡេងមែនទែនគណបក្សហ៊្វុនស៊ិនប៉ិចមិនមែនអត់សំឡេងទេ គ្រាន់តែសំឡេងវាមិនគ្រប់ទទួលបានកៅអី អ៊ីចឹងអាសំឡេងហ្នឹងហើយគេយកទៅចែកតាមច្បាប់ដែលធ្វើជាសមាមាត្រ»។
លោក ហុកគ្រី ថ្លែងបន្តថា៖ «អ៊ីចឹងខ្ញុំថាការទិតៀនគឺទិតៀន ក៏ប៉ុន្តែមូលដ្ឋានវាមិនរឹងមាំទេ។ យើងធ្វើម៉េចក៏ដោយត្រូវគោរពតាមច្បាប់ ច្បាប់ដែលយើងយកមកអនុវត្តគឺច្បាប់ស្រុកខ្មែរមិនមែនច្បាប់អាមេរិកាំងមិនមែនច្បាប់ប្រទេសបារាំង មិនមែនច្បាប់ស្រុកអង់គ្លេសឯណា…យើងជាប្រទេសសេរី យើងមិនអាចទៅហាមឃាត់អ្នកមានមតិមិនឲ្យគេមានមតិឯណា»។
លោក មាស នី អ្នកឃ្លាំមើលការអភិវឌ្ឍសង្គម និងនយោបាយថ្លែងថាតំណាងរាស្ត្រមកពីគណបក្សហ៊្វុនស៊ិនប៉ិច មិនអាចបំពេញតួនាទីរបស់ខ្លួនបានពេញលេញដូចគណបក្សជំទាស់នោះទេ ព្រោះបក្សនេះមានចំណុចខ្សោយនៃការដឹងគុណបក្សកាន់អំណាច។
លោក នី ថ្លែងថា៖ «អ៊ីចឹងទី ១ ត្រូវដឹងគុណគេ ហើយទី ២ ទៀតនៅក្នុងហ្នឹងខ្ញុំគិតថាដោយសារតែខ្លួនឯងមិនមែនជាតំណាងរាស្ត្រដែលរាស្ត្របោះឲ្យនោះ អ៊ីចឹងការនិយាយអីក៏មិនជាមានឥទ្ធិពលអីប៉ុន្មានដែរ។ ព្រោះអីវាមានចំណុចមួយគឺចំណុចខ្សោយនៃការដឹងគុណព្រោះសភានេះគឺជាសភាដែលគេហៅថា ចែកអំណាយជាអំណោយដែលផ្ដល់ឲ្យដោយគណបក្សកាន់អំណាច»។
តំណាងរាស្ត្រមកពីអតីតគណបក្សសង្គ្រោះជាតិមិនអាចទាក់ទងសុំការអត្ថាធិប្បាយលើបញ្ហានេះបានទេកាលពីម្សិលមិញ ប៉ុន្តែក្រុមអតីតតំណាងរាស្ត្រទាំងនោះធ្លាប់រិះគន់ថាជាតំណែងដែលមិនស្របនឹងឆន្ទៈពលរដ្ឋម្ចាស់ឆ្នោត និងប្រកាសមិនទទួលស្គាល់ការបែងចែកអាសនៈរបស់ពួកគេទៅឲ្យគណបក្សផ្សេងឡើយ។
យោងតាមសេចក្ដីប្រកាសព័ត៌មានស្ដីពីលទ្ធផលសម័យប្រជុំរដ្ឋសភាកាលពីថ្ងៃសុក្រទី ៨ ខែធ្នូ ឆ្នាំ ២០១៧ បានឲ្យដឹងថា៖ គណៈកម្មការទី ១ (គណៈកម្មការសិទ្ធិមនុស្សទទួលពាក្យបណ្តឹង អង្កេត និងទំនាក់ទំនងរដ្ឋសភា ព្រឹទ្ធសភា) ដែលធ្លាប់ដឹកនាំដោយលោក អេង ឆៃអ៊ាង អតីតអនុប្រធានគណបក្សសង្គ្រោះជាតិត្រូវបានជំនួសដោយលោក ញ៉េប ប៊ុនជិន តំណាងរាស្ត្រជាអនុប្រធានគណបក្សហ៊្វុនស៊ិនប៉ិច។
គណៈកម្មការទី ៣ (គណៈកម្មការផែនការ វិនិយោគ កសិកម្ម អភិវឌ្ឍន៍ជនបទ បរិស្ថាន និង ធនធានទឹក) ដែលធ្លាប់ដឹកនាំដោយលោក ប៉ុល ហំម ត្រូវបានជំនួយមកវិញដោយលោក យឹម សាវី។
គណៈកម្មការទី ៧ (គណៈកម្មការអប់រំ យុវជន កីឡា ធម្មការ កិច្ចការសាសនា វប្បធម៌ និងទេសចរណ៍) ដែលធ្លាប់ដឹកនាំដោយលោក យ៉ែម បុញ្ញឫទ្ធិ ត្រូវបានជំនួយមកវិញដោយលោក ផាន់ សិទ្ធី។
ចំណែកឯគណៈកម្មការទី ៨ (គណៈកម្មការសុខាភិបាល សង្គមកិច្ច អតីតយុទ្ធជន យុវនីតិសម្បទា ការងារ បណ្តុះបណ្តាលវិជ្ជាជីវៈ និងកិច្ចការនារី) ដែលធ្លាប់ដឹកនាំដោយលោកស្រី កែ វណ្ណរតន៍ ត្រូវបានជំនួសមកវិញដោយ លោក ចាប ញ៉ាលីវុធ។
រីឯគណៈកម្មការទី ១០ ដែលជាគណៈកម្មការអង្កេតបោសសំអាត និងប្រឆាំងអំពើពុករលួយពីមុនដឹកនាំដោយលោក ហូរ វ៉ាន់ ត្រូវបានជំនួសវិញដោយ លោក ប៉ោ ប៊ុនស្រ៊ឺ។
រីឯគណៈកម្មការជំនាញចំនួន ៥ ផ្សេងទៀតដែលគ្រប់គ្រងដោយគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជាហើយមានអនុប្រធានមកពីអតីតគណបក្សសង្គ្រោះជាតិក៏ត្រូវបានគណបក្សហ៊្វុនស៊ិនប៉ិចទទួលកាន់តំណែងជាអនុប្រធានជំនួសទាំងអស់នៅគ្រប់កន្លែងផងដែរ៕

Sunday, December 10, 2017

ជនជាតិដើមភាគតិចនៅខែត្រចំនួន៤ប្រារព្ធទិវាសិទ្ធិមនុស្ស១០ធ្នូនៅខែត្រព្រះវិហារ

សហគមន៍ជនជាតិដើមភាគតិចនៅខែត្រភាគឦសាន និងអង្គការសង្គមស៊ីវិលនានា បានរួមគ្នាប្រារព្ធទិវាសិទ្ធិមនុស្ស ១០ធ្នូ ក្នុងបំណងឲ្យជនជាតិដើមភាគតិច និងពលរដ្ឋខ្មែរស្វែងយល់ពីសិទ្ធិរបស់ខ្លួន និងប្រើប្រាស់ឲ្យបានទូលំទូលាយ ក្នុងការដោះស្រាយបញ្ហាប្រឈមក្នុងសង្គមនានា។ ជនជាតិដើមភាគតិចថា អាជ្ញាធររដ្ឋាភិបាលពីថ្នាក់មូលដ្ឋាន រហូតដល់ថ្នាក់ជាតិ មិនបានយកចិត្តទុកដាក់គោរពសិទ្ធិមនុស្សឲ្យបានប្រសើរឡើយ និងធ្វើទុក្ខបុកម្នេញដល់ជនជាតិដើមភាគតិចខ្លះ ដែលស្ម័គ្រចិត្តការពារធនធានធម្មជាតិ និងបញ្ចេញមតិផ្នែកនយោបាយ។
ក្រុមអង្គការសង្គមស៊ីវិលចំនួន៥ ដែលធ្វើការពាក់ព័ន្ធសិទ្ធិមនុស្ស រួមទាំងជនជាតិដើមភាគតិចជាង ១០ អម្បូរនៅខែត្រចំនួន ៤ រួមមានខែត្រព្រះវិហារ ស្ទឹងត្រែង ក្រចេះ និងខែត្ររតនគិរី គ្រោងលើក បញ្ហាប្រឈមមួយចំនួនថ្លែង ក្នុងទិវាសិទ្ធិមនុស្សអន្តរជាតិដែលគ្រោងប្រារព្ធនៅខែត្រព្រះវិហារ មានមនុស្សចូលរួមរាប់រយនាក់។ ទិវានេះក្នុងបំណង ជាសារផ្ញើទៅរដ្ឋាភិបាលឲ្យជួយដោះស្រាយនូវក្តីកង្វល់របស់ពួកគាត់ កំពុងចាក់ស្រែះជ្រៅរួមមាន ការរឹតត្បិតសេរីភាពបញ្ចេញមតិ រំលោភដីធ្លីដោយក្រុមហ៊ុនសម្បទានសេដ្ឋកិច្ច ការថយចុះទំហំព្រៃឈើ និងការគំរាមកំហែងដោយអាជ្ញាធររដ្ឋាភិបាលដល់សហគមន៍ដែលជួបប្រជុំពិភាក្សាបញ្ហាសង្គម និងនយោបាយ។
អ្នកសម្របសម្រួលសមាគមការពារសិទ្ធិមនុស្សអាដហុក (ADHOC) ខែត្រព្រះវិហារ លោក ឡោ ចាន់ កត់សម្គាល់ថា សិទ្ធិបញ្ចេញមតិរបស់ពលរដ្ឋខ្មែរ និងជនជាតិដើមភាគតិចនៅខែត្រព្រះវិហារ កាន់តែរួមតូចទៅៗ ដែលនាំឲ្យពលរដ្ឋមួយចំនួនធំ ពុំសូវហ៊ានប្រើសិទ្ធិរបស់ខ្លួនការពារដីធ្លី ព្រៃឈើ និង ដោះស្រាយបញ្ហាប្រឈមនានាក្នុងសង្គមនោះទេ។ លោកបញ្ជាក់ថា សហគមន៍មួយចំនួនត្អូញរឿងអាជ្ញាធររឹតត្បិតសេរីភាពពួកគាត់ នៅគ្រាដែលពួកគាត់ជួបប្រជុំពិភាក្សាកិច្ចការសង្គម និងបញ្ចេញមតិ ត្រូវបានអាជ្ញាធរមកសួរនាំ។ លើសពីនេះ អាជ្ញាធររដ្ឋាភិបាល បានតាមដាន ពលរដ្ឋណាដែលឈឺឆ្អាលរឿងសង្គម ព្រៃឈើ និងនយោបាយ។ លោកសង្ឃឹមថា រដ្ឋាភិបាលនឹងទទួលយក ក្តីកង្វល់របស់សហគមន៍មកដោះស្រាយ ដើម្បីរួមគ្នាលើកកម្ពស់សិទ្ធិមនុស្ស៖ «នេះជាសារមួយដើម្បីឲ្យអាជ្ញាធរគ្រប់លំដាប់ថ្នាក់មានការគោរពសិទ្ធិមនុស្ស ។ ខ្ញុំរំពឹងទុកថា ក្រោយពីការប្រារព្ធទិវាសិទ្ធិមនុស្សអន្តរជាតិ ១០ធ្នូ អាជ្ញាធរលោកនឹងមេត្តាយល់ដឹង ពីសារៈសំខាន់នៃទិវាសិទ្ធិមនុស្សអន្តរជាតិ»។
ជនជាតិដើមភាគតិចរស់នៅភូមិប្រមេរ ស្រុកត្បែងមានជ័យ ខែត្រព្រះវិហារ លោកស្រី រឿន ខាន់ ដែលគ្រោងចូលរួមទិវាសិទ្ធិមនុស្សអន្តរជាតិឲ្យដឹងថា ការផ្តល់ដីសម្បទានសេដ្ឋកិច្ចរបស់រដ្ឋាភិបាល គឺជាដើមហេតុ នាំឲ្យពលរដ្ឋបាត់បង់ដីធ្លី និងស្រែចម្ការ។ រីឯអាជ្ញាធរថ្នាក់មូលដ្ឋាន ថ្នាក់ខែត្រ និងថ្នាក់ជាតិមិនយកចិត្តទុកដាក់ដោះស្រាយនោះទេ បង្កឲ្យប៉ះពាល់សិទ្ធិរស់នៅ ជីវភាព និងប្រពៃណីវប្បធម៌របស់ជនជាតិដើមភាគតិច។ លោកស្រីថា ការកាប់បំផ្លាញព្រៃឈើ គឺជាបន្ទុកបន្ថែមទៀតដែលនាំឲ្យពួកគាត់ប្រឈមបញ្ហាជីវភាពធ្ងន់ធ្ងររួមមាន ការប្រែប្រួលអាកាសធាតុ បាត់បង់ដីចម្ការវិលជុំ ការកាប់បំផ្លាញដើមឈើផលិតជ័រទឹក ឬព្រៃស្រោងជាជម្រកសត្វ និងបាត់បង់ទឹកអូរ និងស្ទឹងដែលជាប្រភពប្រាក់ចំណូល និងសន្តិសុខស្បៀង។ លោកស្រីសង្កត់ធ្ងន់ថា សហគមន៍ដែលឈឺឆ្អាលរឿងបទល្មើសព្រៃឈើ ត្រូវបានក្រុមអ្នកអារឈើប្រើកាំភ្លើងច្នៃ គំរាមបាញ់នៅពេលចុះល្បាតព្រៃម្តងៗ ហើយពួកគេបានប្ដឹងទៅអាជ្ញាធរតែពុំមានលទ្ធផល៖ «រដ្ឋាភិបាលអត់ដោះស្រាយឲ្យទេ សូម្បីតែអភិបាលស្រុក អភិបាលខែត្រ និងក្រសួងមហាផ្ទៃ ក៏មិនចេះដោះស្រាយអីបានដែរ។ សូម្បីតែព្រៃឈើអស់ហើយ តែខ្ញុំមិនដឹងធ្វើម៉េច»។
ជនជាតិដើមភាគតិចកួយរស់នៅស្រុកថាឡាបរិវ៉ាត់ ខែត្រស្ទឹងត្រែង លោក ថាន់ វ៉ន ដែលគ្រោងចូលរួមទិវាសិទ្ធិមនុស្សអន្តរជាតិដែរនោះ ឲ្យដឹងនៅថ្ងៃទី៩ ធ្នូ ថា លោកនឹងលើកយកបញ្ហាមួយចំនួន បង្ហាញសាធារណជន និងអាជ្ញាធររដ្ឋាភិបាល ឲ្យជ្រាបពីក្ដីកង្វល់របស់សហគមន៍នៅទិវាសិទ្ធិមនុស្សអន្តរជាតិដែលប្រារព្ធនៅខែត្រព្រះវិហារ។ បញ្ហាទាំងនោះរួមមាន អាជ្ញាធរមូលដ្ឋានប្រកាន់បក្សពួកនិយមធ្វើទុក្ខបុកម្នេញដល់ជនជាតិដើមភាគតិច ដែលគាំពារព្រៃឈើ។ លោកមើលឃើញថា ការប្រើប្រាស់សិទ្ធិរវាងពលរដ្ឋក្រីក្រ និងមន្ត្រីរាជការ រួមទាំងអ្នកមានឥទ្ធិពល ហាក់មានស្តង់ដារពីរ ខណៈពលរដ្ឋក្រីក្រគឺគ្មានឥទ្ធិពលជាវិជ្ជមាន ចូលរួមអភិវឌ្ឍន៍សង្គម និងការពារព្រៃឈើនោះទេ ផ្ទុយពីអាជ្ញាធររដ្ឋាភិបាល និងអ្នកមានអំណាចបានប្រើប្រាស់សិទ្ធិហួសព្រំដែន មានពេលខ្លះប្រើសិទ្ធិកាប់រានដីព្រៃរាប់ពាន់ហិកតារ ក៏ពុំមានទោសទណ្ឌដែរ។ លើសពីនេះពលរដ្ឋក្រីក្រ និងជនជាតិដើមភាគតិចមួយចំនួន ហាក់ត្រូវបានអាជ្ញាធរមើលរំលង ក្នុងការដោះស្រាយបញ្ហាប្រឈមនានា បើទោះបីជាពួកគាត់មានភាពអយុត្តិធម៌ធំធេងក្ដី៖ «ច្បាប់រដ្ឋធម្មនុញ្ញចែងថា ឲ្យការពារព្រៃឈើ តែបែរជាពលរដ្ឋការពារព្រៃឈើ បែរជាអាជ្ញាធរមិនគោរពសិទ្ធិពលរដ្ឋពេញលេញ។ ពលរដ្ឋរាយការណ៍រ៉ែត្បូងទៅអាជ្ញាធរដូចគ្មានយកចិត្តទុកដាក់ទេ»។
លោក ថាន់ វ៉ន បន្ថែមថា ការប្រារព្ធទិវាសិទ្ធិមនុស្សអន្តរជាតិឆ្នាំនេះ ដើម្បីលើកកម្ពស់ការយល់ដឹងពីប្រពៃណី វប្បធម៌ និងអត្តសញ្ញាណជនជាតិដើមភាគតិចដែលកំពុងមានវិបត្តិ។ លើសពីនេះ ទិវានេះដើម្បីបញ្ជាក់ពីការសាមគ្គីគ្នាការពារដីធ្លី ទាមទារសិទ្ធិសេរីភាព និងអភិរក្សធនធានធម្មជាតិ ដែលកំពុងរងការរំលោភបំពានគ្រប់ទម្រង់។ លោករំពឹងថា រដ្ឋាភិបាលនឹងបើកចិត្តទូលាយ ទទួលយកក្ដីកង្វល់របស់សហគមន៍មកដោះស្រាយដោយយុត្តិធម៌ ដោយមិនរើសអើង៖ «មន្ត្រីរាជរដ្ឋាភិបាលរាល់ថ្ងៃនេះ មិនគោរពសិទ្ធិអ្នកដទៃ ជាក់ស្ដែងដូចជា មន្ត្រីបក្សសង្គ្រោះជាតិ អង្គការសង្គមស៊ីវិល»។
អភិបាលខែត្រព្រះវិហារ លោក អ៊ុន ចិន្ថា បដិសេធមិនផ្ដល់បទសម្ភាសន៍ដល់អាស៊ីសេរីទេនៅថ្ងៃទី ៩ ធ្នូ ដោយឆ្លើយយ៉ាងខ្លីថា រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាមិនទទួលស្គាល់វិទ្យុអាស៊ីសេរីនោះទេ៖ «វិទ្យុអាស៊ីសេរីហ្នឹងខុសច្បាប់ហើយ ខុសច្បាប់ហើយ រដ្ឋាភិបាលអត់ទទួលស្គាល់ទេ មិនត្រូវសម្ភាសន៍ខ្ញុំទេ។ សូមឈប់តេ (ហៅ) មកទៀត»។
ជនជាតិដើមភាគតិចនៅខែត្រភាគឦសាន កត់សម្គាល់ថា បច្ចុប្បន្នរដ្ឋាភិបាលមិនទាន់លើកកម្ពស់សិទ្ធិមនុស្ស និងជនជាតិដើមភាគតិចពេញលេញទេ ហើយបញ្ហាប្រឈមមួយចំនួន រដ្ឋាភិបាលហាក់មិនបានគិតគូរដោះស្រាយនៅឡើយ រួមមានការទប់ស្កាត់បទល្មើសព្រៃឈើ វិបត្តិដីធ្លីរវាងសហគមន៍ និងក្រុមហ៊ុន និងការផ្ដល់សេវាសាធារណៈ មានការរើសអើងជាដើម៕

សង្គមស៊ីវិលទទូចទៅរដ្ឋាភិបាលឲ្យបើកលំហសេរីភាពជាមូលដ្ឋានឡើងវិញ

ក្រុមអង្គការសង្គមស៊ីវិលជាង ១០០ស្ថាប័ន បានអំពាវនាវទៅរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា ឲ្យបញ្ឈប់ការធ្វើទុក្ខបុកម្នេញលើក្រុមអ្នកការពារសិទ្ធិមនុស្ស និងបើកលំហសិទ្ធិសេរីភាពជាមូលដ្ឋានឡើងវិញ ដែលការអំពាវនាវនេះ ត្រូវបានធ្វើឡើងចំថ្ងៃប្រារព្ធទិវាសិទ្ធិមនុស្សអន្តរជាតិ ១០ ធ្នូ។
ក្រុមអង្គការសង្គមស៊ីវិល ១០៣ស្ថាប័ន ដែលក្នុងនោះមានអង្គការការពារសិទ្ធិមនុស្ស ក្រុមសហជីព និងបណ្ដាញសហគមន៍មានជម្លោះដីធ្លីផងដែរ បានអំពាវនាវបែបនេះ នៅក្នុងសេចក្ដីថ្លែងការណ៍មួយនៅក្នុងថ្ងៃនេះ។
ក្រៅពីលើកឡើងថា ការគោរពសិទ្ធិសេរីភាពជាមូលដ្ឋាន គឺជាតម្រូវការចាំបាច់សម្រាប់ដំណើរការនៃសង្គមស៊ីវិល ដែលត្រូវបានធានាដោយរដ្ឋធម្មនុញ្ញកម្ពុជា និងច្បាប់អន្តរជាតិនោះ ក្រុមអង្គការសង្គមស៊ីវិលទាំងនោះ បានអះអាងក្នុងសេចក្ដីថ្លែងការណ៍៦ទំព័រនោះថា ក្រុមអង្គការសង្គមស៊ីវិលបានចូលរួមចំណែកដល់កិច្ចខិតខំប្រឹងប្រែងក្នុងការកសាងសន្តិភាព ការលើកកម្ពស់សិទ្ធិមនុស្ស និងគោលការណ៍ប្រជាធិបតេយ្យនៅកម្ពុជា។
ប៉ុន្តែ ក្រុមអង្គការសង្គមស៊ីវិលទាំងនោះ អះអាងថា លំហសម្រាប់អង្គការសង្គមស៊ីវិល ត្រូវបានរឹតត្បិតយ៉ាងខ្លាំងក្នុងរយៈពេលប៉ុន្មានខែចុងក្រោយនេះ។
ក្រុមអង្គការសង្គមស៊ីវិល បានលើកឡើងបែបនេះ បន្ទាប់ពីសកម្មជនសិទ្ធិមនុស្ស និងក្រុមអ្នកសារព័ត៌មាន ត្រូវបានសមត្ថកិច្ចចាប់ខ្លួន និងរងបណ្ដឹងនៅតុលាការ ហើយស្ថាប័នរបស់ពួកគេត្រូវបានបិទដំណើរការ ឬរងការគំរាមឲ្យបិទទ្វារ។
ជាមួយនឹងស្ថានភាពបែបនេះ ក្រុមអង្គការសង្គមស៊ីវិលបានទទូចទៅអាជ្ញាធរកម្ពុជា ឲ្យបញ្ឈប់នូវសកម្មភាពទាំងនោះ ដែលក្រុមសង្គមស៊ីវិលហៅថា ជាការធ្វើទុក្ខបុកម្នេញ និងការរឹតត្បិតសេរីភាពជាមូលដ្ឋានដោយមិនសមហេតុផល៕